Yürürlükten kaldırılan tebliğle birlikte iş yeri kiralamalarında hem kiracıya hem de kiralayana ceza uygulanırken, konut kiralamalarında kiracılara ceza kesilmiyordu. Ancak, TBMM’de temmuz ayında kabul edilen Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname‘de yapılan değişiklikle kiracılara da ceza kesilmesi imkanı getirildi. Bu düzenleme, kira sözleşmelerindeki kuralları sıkılaştırarak, gelir kaybının önüne geçmeyi hedefliyor.
Yeni Ceza Düzenlemeleri
Kira ödemelerini banka veya PTT aracılığıyla yapmayan ve elden gerçekleştirenler için, her bir tespit durumunda kira tutarının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası uygulanacak. Ancak, kesilecek ceza tutarı 5.000 TL’den az olamayacak. Önceki uygulamada bu oran, kira tutarının %5’i ve asgari 3.000 TL olarak belirlenmişti.
Yeni düzenleme ile gayrimenkul sahibi veya kiracıya, her bir işlem için aşağıdaki ceza tutarları uygulanacak:
- Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı: 20.000 TL’den,
- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ve kazancı basit usulde tespit edilenler: 10.000 TL’den,
- Diğerleri: 5.000 TL’den az olmamak üzere işlem tutarının %10’u oranında ceza kesilecek.
Kiracılar, ödemenin elden yapıldığını, ödemeyi takip eden 5 iş günü içinde ilgili idareye bildirirse ceza kesilmeyecek. Ayrıca, bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezası üst sınırı 8.700.000 TL’den 20.000.000 TL’ye çıkarıldı.
Uygulama Örnekleri
Örnek 4: Kira Bedelinin Elden Ödenmesi
İki kişi, gayrimenkulü 2024 yılında ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi birine aylık 40.000 TL’ye kiraya vermiş olsun. Ekim ve Kasım aylarında kira bedelinin elden ödendiği tespit edilirse, kiraya verenlere her bir işlem için 2.000 TL ceza kesilecek (20.000 TL’nin %10’u). Ancak bu tutar, asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığı için toplamda 10.000 TL ceza uygulanacak. Kiracıya ise her bir işlem için 4.000 TL ceza (40.000 TL’nin %10’u) kesilecek, dolayısıyla toplam ceza 40.000 TL olacaktır.
Örnek 5: Ticari Kira Uygulaması
Bilanço esasına göre defter tutan bir kişi, gayrimenkulü bir Anonim Şirkete 350.000 TL’ye kiraya vermiş olsun. Kiracı, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında kira bedelinin 100.000 TL’sini banka aracılığıyla, kalan 250.000 TL’sini elden ödediği tespit edilirse, her birine 25.000 TL ceza kesilecek. Toplamda 75.000 TL ceza uygulanacak.
Örnek 6: Kısa Süreli Kiralama
Bir kişi, konutunu günlük veya haftalık kiraya vermiş olsun. İki müşterisinden her birinden 60.000 TL hizmet bedelini elden tahsil ettiyse, kiraya veren kişiye her işlem için 6.000 TL ceza kesilecek, bu da toplamda 20.000 TL tutarında olacak. Müşterilere de benzer şekilde ceza uygulanacak.
