Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ekonomistlerinden Abdullah Kazdal ve araştırmacı Ece Taşan tarafından hazırlanan “İkinci Çeyrek Milli Gelir Verileri İktisadi Faaliyetin Ana Eğilimi Hakkında Ne Söylüyor?” başlıklı analiz, TCMB’nin blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.
Analiz, 2024 yılının ikinci çeyreğine dair ekonomik faaliyetlerin genel eğilimini değerlendiriyor ve özellikle köprü günlerinin sanayi üretimine etkisini ele alıyor.
Sanayi Üretimi Üzerindeki Köprü Günlerinin Etkisi
Analizde, ikinci çeyrekte gerçekleşen bayram tatilleri ve köprü günlerinin, sanayi üretimi üzerindeki olumsuz etkisine dikkat çekildi. Bu etkilerin sanayi üretiminin çeyreklik değişimi üzerindeki aşağı yönlü etkisinin 0,8 ila 2,3 yüzde puan arasında olduğu belirtildi. Özellikle köprü günlerinin, sanayi üretimini aylık bazda %1,3 oranında düşürdüğü tespit edildi. Bu etkinin sanayi üretimi ile sanayi katma değeri arasındaki yüksek eş bağıntı nedeniyle, GSYH’nin çeyreklik büyümesine de 0,15 ila 0,45 yüzde puan arasında olumsuz etki yaptığı belirtildi.
Büyüme Kompozisyonu ve Dezenflasyon Süreci
Analizde, büyüme kompozisyonunun sürdürülebilirlik ve dezenflasyon süreci açısından önemine değinildi. TÜİK’in açıkladığı verilere göre, 2024 yılının ikinci çeyreğinde sabit fiyatlarla milli gelir, bir önceki çeyreğe göre %0,1, geçen yılın aynı dönemine göre ise %2,5 artış gösterdi. İlk çeyrekteki büyüme oranları revize edilerek sırasıyla %1,4 ve %5,3 olarak gerçekleşmişti. Bu veriler, ikinci çeyrekte ekonomik faaliyetin yavaşladığını ve dezenflasyon patikası ile uyumlu hale geldiğini gösteriyor.
İç Talep ve Net İhracatın Büyümeye Katkısı
Yılın ilk çeyreğinde büyümeye en yüksek katkı nihai yurt içi talepten gelirken, ikinci çeyrekte parasal sıkılaştırmanın etkisiyle bu talepte belirgin bir yavaşlama gözlendi. Stoklarla birlikte değerlendirildiğinde, yurt içi talebin yıllık büyümeye katkısı 1,2 puana geriledi. Ancak dış dengedeki olumlu görünüm sayesinde net ihracat, yıllık büyümeye pozitif katkı sağladı. Analizde, bu gelişmelerin yılın ilk yarısında talebin daha dengeli bir görünüme kavuştuğunu gösterdiği belirtildi.
Hizmetler Sektörünün Büyümeye Katkısı
Üretim yönünden değerlendirildiğinde, ikinci çeyrekte de yıllık büyümenin temel belirleyicisinin hizmetler sektörü olduğu ifade edildi. Ancak hizmetler sektörünün büyümeye katkısının geçen çeyreğe göre azaldığı, buna karşın halen yüksek seviyelerde seyrettiği vurgulandı. Öte yandan, sanayi katma değerinin yıllık büyümeye katkısı negatife dönerek, büyümeyi 0,4 puan aşağı çekti.
Dezenflasyon Sürecine Katkı Beklentisi
Analiz, ikinci yarıda talepteki dengelenmenin dezenflasyon sürecine katkısının artarak devam edeceğini öngörüyor. Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler ve yüksek frekanslı veriler, yurt içi talebin yavaşlamaya devam ettiğine işaret etmekte. Bu durum, ekonomik faaliyetlerin ılımlı bir seyir izleyeceğini ve para politikasının gecikmeli etkilerinin güçleneceğini göstermekte.
