Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında bu yılın ilk 10 ayında yaklaşık 50 bin mükellef üzerinde vergi incelemesi gerçekleştirdi. Bakanlık verilerine göre, denetim kapasitesi artırılırken yapay zekâ destekli analiz sistemleriyle riskli alanlara odaklanıldı.
Vergi İncelemelerinde Yapay Zekâ Destekli Süreç
Vergilendirmede etkinliği artırmayı amaçlayan Bakanlık, kayıt dışı faaliyetlerle mücadelede cezaları yükseltirken akaryakıt sektöründe Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ni devreye aldı. Çok kaynaklı verilerin analiz edildiği yapay zekâ destekli programlarla tespit edilen alanlara yoğunlaşılan incelemelerde, önerilen vergi ve ceza tutarı 220 milyar lirayı aştı.
2025 yılında uygulamaya giren e-İnceleme Sistemi sayesinde denetimlerin dijital ve hızlı şekilde yürütüldüğü belirtilirken, bu kapsamda 83 bin izaha davet işlemi yapıldı ve 6 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.
Belge Düzeni ve KDV Kontrolünde Yoğun Saha Denetimi
Belge düzeni ve KDV oranları için 2024 yılında 1 milyon 125 bin, 2025’in ilk dokuz ayında ise 1 milyon 110 bin saha denetimi gerçekleştirildi. Ayrıca geçen yıl başlatılan “Beyanname Gözetim Programı” kapsamında 40 bin mükellefin beyanı incelendi; bunlardan 17 bin 437’si matrahlarını 32 milyar lira artırdı.
“Yüksek Gelir Grupları Gözetim ve Uyum Programı” kapsamında, daha önce gelir bildirmeyen 10 bin şirket ortağı riskli mükellef olarak tanımlandı ve 2 bin 843 kişi 15 milyar lira matrah artışında bulundu.
Gayrimenkullerin gerçek satış bedellerini belirlemeye yönelik Mekânsal Veri Analizi Programı sayesinde son altı ayda 1,2 milyar lira ek harç beyan edildi.
Hasılat tespiti uygulaması da 2024’te yasalaşmasının ardından bu yıl fiilen uygulanmaya başlandı. Yılın ilk dokuz ayında 253 bin denetim yapıldı.
Beyanname Sayılarında ve Gelirlerde Artış
Beyanname sayılarında kayda değer artış yaşandı.
- 2024’e ait kira, ücret, menkul sermaye iradı ve diğer kazançlara ilişkin beyanname sayısı yüzde 24 artarak 2 milyon 248 bine yükseldi. Hesaplanan vergi ise iki katına çıktı.
- Bu yıl 473 bin mükellef ilk kez beyanname verdi.
- 2022’de 2 milyon 250 bin olan gayrimenkul sermaye iradı mükellefi sayısı, Eylül 2025 itibarıyla 3 milyon 200 bine ulaştı.
- Ticari, zirai ve serbest meslek kazancına ilişkin gelir vergisi beyannameleri 2,7 milyonun üzerine çıkarken, beyan edilen vergi yüzde 90 artarak 143,7 milyar liraya yükseldi.
Gelir vergisi beyanname sayısı 2022’de 3,8 milyon, 2023’te 4,4 milyon iken 2024 yılında 5 milyona ulaştı. Program döneminde her yıl hesaplanan verginin iki katına çıktığı belirtildi.
Yeni Denetim Standartları Yolda
Mükellef haklarının güçlendirilmesi amacıyla vergi incelemelerinde uygulanacak denetim standartlarına ilişkin çalışmalar tamamlandı. Söz konusu standartların önümüzdeki günlerde yayımlanması bekleniyor.
