Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2024 yılının ilk çeyreğine ait Finansal İstikrar Raporu’nu internet sitesinde yayımladı.
Raporda, finansal koşulların sıkılaşmasına rağmen iktisadi faaliyet ve istihdamın olumsuz etkilenmediği, bireysel kredi kartı hariç diğer tüketici kredilerinde borçluluk oranlarının düşmeye devam ettiği belirtildi.
Küresel Ekonomi ve Türkiye’nin Ticaret Ortakları
Rapora göre, küresel finansal koşullar ve gelişmiş ülke merkez bankalarının sıkı para politikaları küresel büyümeyi baskılamaya devam ediyor. ABD ekonomisi, Türkiye’nin ana ticaret ortaklarından Avro Bölgesi’nden olumlu bir şekilde ayrışıyor. Ancak, ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki faiz indirim süreçlerine yönelik belirsizlikler, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımlarında dalgalanmalar yaratıyor.
İç Talep ve Cari İşlemler Açığı
Raporda, iç talebin büyümeye katkısının yıllık bazda azalmasına rağmen dirençli bir seyir izlediği, tüketimin büyümeye katkısının azalırken net ihracatın katkısının arttığı vurgulanıyor. İç talepteki dengelenme eğilimi ve beklentilerin iyileşmesiyle birlikte cari işlemler açığının gerilediği, uzun vadeli borçlanma araçları ve portföy akımlarının cari açığın finansmanında önemli rol oynadığı belirtiliyor.
Enflasyon ve Para Politikası
Yıllık enflasyonun özellikle hizmet grubunda arttığına dikkat çeken rapor, Türk lirasındaki istikrarlı seyir ve finansal koşullardaki sıkılaşmanın önümüzdeki dönemde fiyat artışlarını yavaşlatabileceğini öngörüyor. Şubat ve Mart aylarında hızlanan TL ticari krediler, politika faiz artırımı ve makroihtiyati tedbirler sonrasında yavaşlarken, yabancı para (YP) kredi kullanımının canlandığı ifade ediliyor.
Kredi ve Borçlanma Eğilimleri
TL ticari kredi büyümesi, politika faiz artışı ve kredi büyüme sınırının düşürülmesiyle Nisan ayından itibaren gerilerken, YP kredi talebi artış gösteriyor. TL likiditenin artması, bankaların TL karşılığı para takası işlemlerini azaltmış, YP kredi plasmanında kullanabilecekleri döviz likiditesinin artmasına neden olmuştur. 2018 yılından bu yana gerileyen YP krediler, 2024 yılında arz ve talep koşullarının desteklemesiyle artış göstermiştir.
Bireysel Kredilerde Yavaşlama ve TGA Oranları
Bireysel kredilere yönelik makroihtiyati önlemler ve politika faiz artışıyla tüketici kredilerinde büyümenin zayıfladığı belirtilen raporda, 2024 yılının ilk çeyreğinde kredi talebinin hızlandığı, ancak alınan önlemler sonrasında kredi büyümesinin yavaşladığı ifade ediliyor. Bireysel kredi tahsili gecikmiş alacak (TGA) oranında bir miktar bozulma gözlenirken, bankacılık sektöründe TGA oranı firma TGA oranındaki azalış sayesinde yatay seyrediyor.
Bankaların Likidite Durumu ve Risk Yönetimi
Raporda, parasal sıkılığın ve destekleyici makroihtiyati çerçevenin Türk lirasına geçişi hızlandırdığı, bankaların döviz ve TL likiditelerinin arttığı belirtiliyor. TL mevduat faizlerinin Mart ayının ikinci yarısından itibaren hızla yükseldiği, YP mevduattan TL mevduata geçişlerin arttığı ve bu durumun TL likidite fazlasına neden olduğu ifade ediliyor. Bankaların, aktif kalitesi kaynaklı bozulmalara karşı ihtiyatlı yaklaşımla ayırdıkları yüksek karşılıkların önemli bir tampon görevi gördüğü vurgulanıyor.
Son olarak, politika faiz artışlarının kredi ve mevduat fiyatlaması üzerindeki etkileri ve ZK maliyeti, öz kaynak karlılığında düşüşe neden olsa da ikinci çeyrekten itibaren sektörün kar görünümünün iyileşmesi bekleniyor. Bankacılık sektörünün sermaye yeterliliğinin yasal oranların belirgin üzerinde olduğu ve bankaların uzun vadeli eurobond ihraçları ile sermaye benzeri borçlanmalarının canlı bir seyir izlediği ifade ediliyor. Yavaşlayan kredi büyümesi ve kar performansındaki iyileşmeyle birlikte bankaların sermaye yeterlilik göstergelerinde olumlu seyrin devam etmesi öngörülüyor.
