Yeni tamamlayıcı emeklilik sigortası sistemi gelecek yıl yürürlüğe konacak. İşte sistemin ayrıntıları…
2024-2026 dönemini kapsayan üç yıllık Orta Vadeli Program (OVP), ekonominin hedeflerini ve politikalarını belirlemek amacıyla açıklandı. Orta Vadeli Program’a göre, Otomatik Katılım Sistemi (OKS) işverenlerin de katkısıyla ikinci basamak emeklilik sistemi olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) olarak dönüşecek. Bu dönüşümün yasal düzenlemesi 2024’ün dördüncü çeyreğinde yapılması planlanıyor.
Başlangıçta 2017 yılında hayata geçen Otomatik Katılım Sistemi (OKS), Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) çalışanların işverenleri tarafından BES’e dahil edilmesini sağlamıştı. Bu sistemle çalışanların maaşlarından yüzde 3 kesilerek BES’e katkı sağlanıyor. İsteğe bağlı olarak sistemde kalınabiliyor veya ayrılabiliyor.
TES, emeklilik dönemindeki gelir kaybını telafi edecek, çalışma yaşamı boyunca yaşam standardını koruma amacı güden ek bir emeklilik geliri oluşturmayı ve hane halkı tasarruflarını artırmayı hedefleyen bir sistem olarak tasarlandı.
TES, çalışan, işveren ve devlet katkılarının çalışanın bireysel hesabına yönlendirildiği ve bu katkıların emeklilik yatırım fonlarında değerlendirildiği bir ikinci basamak emeklilik sistemi olarak öngörüldü.
Kıdem tazminatı konusunda da değişiklikler yapılacak. Tüm çalışanlar karma TES’e dahil edilecek ve isteğe bağlı olarak TES’e geçiş mümkün olacak. Mevcut haklar korunacak ve kıdem tazminatı sistemi yüzde 8,33’lük işçi payı, yüzde 5,33’lük karma TES kıdem tazminatı ve yüzde 3’lük işveren katkısı olmak üzere toplam yüzde 8,33’lük bir hak sunacak.
Çalışanlar, karma TES’e geçiş yapmadan önceki kıdem tazminatı haklarına sahip olacak ve herhangi bir hak kaybı yaşanmayacak.
İş değişiklikleri durumunda da çeşitli düzenlemeler yapılacak. İşten çıkarılma veya istifa durumlarına göre bireysel fon hesapları korunacak ve farklı senaryolara göre işveren katkı payları ve devlet katkıları yönetilecek.
Katkı oranları da belirlendi; karma TES’te yüzde 5,33’lük kıdem hakkı ve yüzde 3 işveren katkısı alınırken, isteğe bağlı TES’te yüzde 4 işveren katkısının yanı sıra yüzde 1 devlet katkısı uygulanacak.
Bireysel katkılar, çalışanın aylık kazancına göre yüzde 0,5 ile yüzde 2,5 arasında değişecek ve çalışan istediği takdirde katkı oranını yüzde 6’ya kadar artırabilecek.
Katılımcıların birikimleri emeklilik yatırım fonlarına yönlendirilecek ve her katılımcı, fon seçimini kendisi yapacak.
Devlet katkıları nakit olarak ödenecek ve birikimler emeklilik yatırım fonları aracılığıyla değerlendirilecek. Ayrıca, emeklilik şirketlerine prim alacaklarını sigorta ettirme yükümlülüğü getirilecek ve ahlak dışı davranışlar ve benzeri nedenlerle işten çıkarılan veya kısa süre çalışanların hesaplarına aktarılan paralar da sigorta amaçları için kullanılacak.
İstifa durumunda ise işten ayrılan kişinin bireysel fon hesabındaki katkılar korunacak, ancak bir yıldan fazla süre çalışmışsa işveren katkıları ve devlet katkıları ayrılacak şekilde yönetilecek.
Çalışanlar, 60 yaşına gelmeden önce dilediklerinde kısmi çıkış hakkına sahip olacak ve evlilik, işsizlik, ilk konut edinimi veya ağır hastalık gibi nedenlerle biriken birikimlerinin yüzde 10’unu talep edebilecekler.
Tamamen çıkış hakkı ise emekli olduğunda, ölümü durumunda veya maluliyet durumunda gerçekleşecek. Bu sistemde bir gün bile çalışan bir kişi, bireysel fon hesabındaki haklarına sahip olacak.
Son olarak, TES ikinci basamak emeklilik sistemini temsil ederken, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) tabi olan birinci sütun emeklilik sisteminden ayrı bir şekilde işleyecek. Buna göre, çalışanlar hem SGK’den emekli olabilecekler hem de 60 yaşına geldiklerinde TES kapsamında ikinci bir emekli aylığı alabilecekler. İki emekli aylığı aynı anda alınabilecek, herhangi bir kesinti olmadan.
Tamamlayıcı emeklilik yaşı 60 olarak belirlendi, ancak emeklilik için belirli bir çalışma süresi şartı bulunmuyor. Her çalışan emeklilik yaşını doldurduğunda birikimlerine hak kazanacak. Yani, 5 yıl veya 30 yıl çalışanlar, 60 yaşını doldurduklarında birikimlerine erişebilecekler.
