Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Emeklilerimizi daha da rahatlatacak çözümleri geliştirdik, çok yakında uygulayacağız” sözleri, 16 milyon emeklinin Ocak 2024 zammına dair beklentileri artırdı.
Emekli aylıklarındaki kök, taban maaş ve refah payı gibi farklı hesaplamalar üzerinde durularak, ön plana çıkan iki formül bulunuyor. Bu formüller, hem kök aylıkları artırmayı hem de en düşük emekli aylığı olan 7 bin 500 lirayı yükseltmeyi hedefliyor.
Birinci formül, temmuz ayında olduğu gibi refah payı ile orantılı bir artışla enflasyonla birlikte emeklilere ilave zam yapmayı içeriyor. İkinci formül ise kök aylıklara seyyanen artış sağlamayı amaçlıyor. En düşük emekli aylığı olan 7 bin 500 lirayı yükseltmek için ise kademeli bir artış düşünülüyor. Emeklilere yapılacak refah payı ve iyileştirmeler, bütçe çalışmaları sonucunda netlik kazanacak.
Enflasyonun yüzde 68’e ulaşması durumunda, SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarına refah payı hariç yüzde 40.28, memur ve diğer emeklilere de yüzde 52.19 oranında zam yapılması öngörülüyor. En düşük emekli aylığı 7 bin 500 liraya çıkarılmış olsa da, 6 milyona yakın emeklinin kök aylığı bu miktarın altında bulunuyor. Refah payı ile yapılacak iyileştirmeler, bütçe çalışmaları sonucunda belirlenecek.
Emekli kök aylığı, aylık tutar, ek ödeme tutarı, Hazine desteği ve kesintilerin çarpılmasıyla hesaplanıyor. Yüksek kök aylıklar için prime esas kazancının yüksek olması kritik önem taşıyor. Eksik primi borçlanmak da avantaj sağlıyor. Ancak, prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam edenlerin emekli kök aylığı düşmüyor. Primi 2002’den bu yana asgari ücretten yatırılanların aylığı, prim günü dolduktan sonra aynı tutarda prim yatırılmasıyla fazla düşmüyor.
Bu yıl en düşük emekli aylığı 7 bin 500 liraya çıkartıldı. Ancak, kök aylığı bu tutarın altında olan emekliler için Meclis düzenlemesi gerekiyor. Mevcut uygulamada emekli zammı, kök aylık üzerinden yapılmakta. Emekli aylıklarındaki düzenleme, kök ücretlerde kademeli bir artışı içerebilir.
SSK’lı olarak asgari ücretle çalışan bir bireyin, isteğe bağlı sigorta ile prime esas kazancını artırarak kök aylığını yükseltmesi mümkün değil. İsteğe bağlı sigortada, ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak gibi koşullar bulunmaktadır.
Refah payı, çalışanları enflasyondan koruma amacı taşıyan bir uygulamadır. Seyyanen zam ise eşit oranda yapılan artışı ifade eder. Bu kapsamda, emekli zammında “prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, 7 bin 500 lira olan en düşük emekli aylığının artırılması, seyyanen zam yapılması” gibi formüller değerlendirilmektedir.
